Το ξωκλήσι του Αϊ-Θανάση

Ο Μάης έρχεται σε 2 μέρες! Τελευταίος μήνας της άνοιξης, συνδεδεμένος με γιορτές, χαρά,επαφή με τη φύση! Φυσικά, κάθε τόπος έχει συνδέσει κάποιες στιγμές του χρόνου με διαφορετικά πράγματα. Στο χωριό μας η αρχή του Μάη ήταν εξ αρχής συνυφασμένη με την εκκλησία του Αϊ-Θανάση, αυτού του μικρού ναού, που δεσπόζει στην κορυφή του λόφου πάνω από το χωριό και είναι ορατός από όλη την γύρω περιοχή.
Πόσο, όμως, γνωρίζουμε την ιστορία του και την πορεία του ως τις μέρες μας;Μάλλον θα έχουμε ακούσει την ιστορία για την παλιά εκκλησία που χάλασε και πάνω στα θεμέλια της χτίστηκε η σημερινή! Υπάρχουν, όμως πολλά περισσότερα να μάθει κανείς για την εκκλησία αυτή και ταυτόχρονα για την ιστορία του χωριού, με την οποία φαίνεται το ξωκλήσι συμπορεύεται για αιώνες.
Ο παλαιός ναός, λοιπόν, φαίνεται να χτίστηκε γύρω στα 1832, καθώς στο πίσω μέρος της εικόνας του Χριστού που σώζεται από το τέμπλο του (μαζί με αυτές της Θεοτόκου, του Αγίου Αθανασίου και του Ιωάννη του Προδρόμου) αναγράφεται το έτος αυτό. Αυτό σημαίνει ότι ήταν πιθανότατα ο πρώτος ναός που χτίστηκε μετα την κάθοδο όσων γλίτωσαν από την ελονοσία στο Παλιοχώρι. Για το ακριβές έτος της μεταφοράς του χωριού δεν είμαστε (και πιθανώς δεν θα είμαστε ποτέ) σίγουροι. Το στοιχείο, όμως, μας δίνει ένα terminus ante quem (δηλαδή την ύστερη ημερομηνία), ώστε να σχηματίσουμε μια εικόνα.
Χτισμένος, λοιπόν, στα 1832 περίπου, ο ναός αυτός θα ήταν η κεντρική εκκλησία του χωριού ως τα 1864, οπότε και χτίστηκε η Κοίμηση της Θεοτόκου, ο και μέχρι σήμερα κυρίως ναός. Με βάση και τα κατά καιρούς ευρήματα, κυρίως οστά και αγγεία (τα οποία μάλλον χρησίμευσαν για την περιποίηση των τάφων), φαίνεται ότι εδώ λειτουργούσε και το κοιμητήριο του χωριού, για όσο καιρό βρισκόταν σε χρήση ο ναός.
Οταν χτίστηκε η Κοίμηση, ο Αϊ-Θανάσης θα πρέπει να εγκαταλείφθηκε και οι ταφές να γίνονται στον περίβολο της Κοίμησης, όπου γίνονταν μέχρι το 1939. Εγκαταλειμένος ο ναός δεν πρέπει να άντεξε για πολύ. Ακόμη και γέροντες που γεννηθηκαν γύρω στα 1910 τον θυμούνται πάντα ως ερείπιο. Εντούτοις, όλοι μαρτυρούν πως ήταν πολύ ωραία εκκλησία, αναφερόμενοι, μάλλον, στην αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση της. Πράγματι, οι σωζόμενες εικόνες μαρτυρούν εξαιρετικό αγιογράφο, που μάλλον έλαβε πολύ καλή αμοιβή, όπως φαίνεται από την "ψιλοδουλειά" και την ιδιαίτερη προσοχή με την οποία έχει δημιουργήσει αυτά τα αριστουργήματα. Βέβαια, για να μην ξεχνάμε και το προηγούμενο θέμα μας, τη διαχείρηση της κληρονομιάς, αναφέρεται ότι οι υπόλοιπες εικόνες του παλαιού ναού, που είχαν μεταφερθεί στην Ευαγγελίστρια, κάποια στιγμή θάφτηκαν πίσω από το ιερό βήμα της με πρωτοβουλία του παπα-Χαράλαμπου Χριστόπουλου, γιατί θεωρήθηκαν άχρηστες!
Πέρασαν αρκετά χρόνια, ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος ιερέας και η στιγμή, για να ληφθεί η πρωτοβουλία της ανοικοδόμησης. Ήταν το 1956-7, όταν ο παπ-Αγγελής, με τη βοήθεια του επι χρόνια επιτρόπου Παναγιώτη Χριστόπουλου, άρχισαν έρανο για την κατασκευή του ναού και μάλιστα με άκρα μυστικότητα, για να μην γίνουν αντιληπτοί από τον μητροπολίτη Γερμανό Α΄, που είχε απαγορεύσει τους εράνους. Η προσφορά του παπ-Αγγελή δε σταμάτησε εκεί: μαζί και με άλλους χωριανούς και μη συγκέντρωσε την πέτρα και πρόσφερε εργασία ώστε να ολοκληρωθεί η ανοικοδόμηση. Αγοράστηκε η εικόνα του Αγίου Αθανασίου και της Παναγίας και δωρήθηκε η εικόνα της Αγίας Μαύρας, η οποία, είναι η αλήθεια, τιμάται περισσότερο και από τον Άγιο Αθανάσιο, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός.
Ένα ανθρώπινο λάθος αυτή τη φορά έγινε η αιτία να υποστεί και αυτός ο ναός ζημιές: ένας από τους επιτρόπους ανέλαβε με πρωτοβουλία του να απομακρύνει το χώμα από τον περίβολο του ναού. Φαίνεται όμως ότι τα παράκανε, γιατί έκτοτε η εκκλησία, συμβαλλούσης και της σαθρότητας του εδάφους και των κατά καιρούς σεισμών, υπέστη βαθιά ραγίσματα, που μάλλον θα οδηγήσουν στην κατάρρευσή της και την ανοικοδόμηση για τρίτη φορά!
Παρόλα αυτά, και φέτος, στις 2 και 3 Μαϊου η εκκλησία θα ανοίξει για να υποδεχτεί τον κόσμο, νέους αλλά και γέρους, που παρά την μεγάλη ανηφόρα, ανεβαίνουν ως εδώ από αγάπη για το ναό και ίσως ελκυόμενοι από την ομορφιά του τοπίου και τη θέα. Όσοι βρεθείτε στο χωριό μην παραλείψετε να πάτε.Είναι μια εντελώς διαφορετική εμπειρία, μια επαφή με τη φύση και με το παρελθόν!!!!
Χρόνια πολλά και καλό μήνα!

Διαχείρηση της κληρονομιάς μας

Με αφορμή αυτή την προσπάθεια που ξεκίνησε πρόσφατα για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, σκεφτόμουν σχετικά με τον τρόπο που έχουν οι Έλληνες διαχειριστεί την κληρονομιά τους.
Και δεν αναφέρομαι, βέβαια στο απώτερο παρελθόν ( π.χ. επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας ή επί Τουρκοκρατίας, οπότε δεν υπήρχε η ιδέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, τουλάχιστον με την σημερινή έννοια), αλλά στην πρόσφατη ιστορία μας, από την ανεξαρτησία της Ελλάδας και εξής. Εξάλλου, μαρτυρείται ότι όταν επί Τουρκοκρατίας ξένοι περιηγητές και αρχαιολόγοι επιχειρούσαν να κλέψουν γλυπτά από την Ολυμπία (που δεν ήταν τότε παρά ενα βοσκοτόπι), οι ντόπιοι βοσκοί τους κυνηγούσαν, είτε από συναίσθηση της σημασίας των κειμηλίων αυτών για την σύνδεση των σύγχρονων Ελλήνων με τους αρχαίους προγόνους τους, είτε ακόμη και από συμφεροντολογικούς λόγους (''Ανήκουν σε μας και εμείς θα επιλέξουμε που θα τα πουλήσουμε"), γιατί και αυτό φυσικά δεν μπορεί να έλειπε!!!
Το θέμα είναι ότι ως Έλληνες περισσότερο κακό κάνουμε στην κληρονομιά μας παρά καλό! Σκεφτείτε τη μάστιγα της αρχαιοκαπηλίας: αμέτρητα κειμήλια έχουν εξαφανιστεί, στερώντας με αυτό τον τρόπο την επιστήμη από σημαντικά συμπεράσματα. Αρχαία γλυπτά και κεραμικά, βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες , σύγχρονα έργα τέχνης εξαφανίζονται χωρίς κανένας να μπορεί να εξηγήσει το ποιός τα αφαίρεσε ή πού κατέληξαν.
Φυσικά δεν είναι μόνο η αρχαιοκαπηλία που ζημιώνει τον πολιτιστικό πλούτο. Εξίσου επιβλαβής είναι η αδιαφορία και η άγνοια. Μνημεία μένουν απροστάτευτα στο πέρασμα του χρόνου ή συντηρούνται από μη ειδικούς, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται σιγά-σιγά. Αρχαία γλυπτά που καταστρέφονται στη συντήρηση (όπως τα εν λόγω Μάρμαρα του Παρθενώνα), ναοί που έχουν να συντηρηθούν από την εποχή της κατασκευής τους, ιερές εικόνες, που αποτελούν όχι μόνο ιερά κειμήλια αλλά και ιστορικές αποδείξεις, μένουν στο έλεος της υγρασίας και του σαρακιού. Και περιμένουν έτσι απλά να γίνουν σκόνη, αντί να διαφυλαχθούν για τις επόμενες γενιές και για εκείνους που θα μπορέσουν να τα μελετήσουν καλύτερα και να βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα.
Και τελικά έρχεται το γνωστό σύνδρομο του Έλληνα "Τί σε ενδιαφέρει εσένα;" ή "Τί ξέρεις εσύ περισσότερο;". Το θέμα, όμως, δεν είναι ποιός ξέρει περισσότερα από τον άλλο. Το θέμα είναι ποιός μπορεί να βοηθήσει, ώστε να δοθεί μια λύση. Γιατί ναι,με ενδιαφέρει, εφόσον είναι και δική μου κληρονομιά.Κάποιος την παρέδωσε σε μένα και τους συγχρόνους μου, όχι για να την καταστρέψω, αλλά για να την παραδώσω ακέραια (αν οχι καλύτερη) στους επόμενους. Τί νόημα έχει άλλωστε να δημιουργεί ο άνθρωπος, αν τα έργα του είναι καταδικασμένα να χαθούν λίγο μετά τη δημιουργία τους;
Μπορεί να σας ξένισα ή να σας εκνεύρισα λίγο, αλλά νομίζω ότι σε γενικές γραμμές θα συμφωνήσετε μαζί μου. Άλλωστε, είναι η άποψή μου, κι αν υψώνω λίγο τη φωνή είναι για να την υπερασπιστώ επαρκώς, οχι γιατί δεν έχω άλλο τρόπο, αλλά γιατί στην εποχή μας περνάει η "μαγκιά" και όχι ο ορθός λόγος και η συζήτηση!

Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα

Επειδή τα μάρμαρα του Παρθενώνα δεν είναι "Ελγίνεια μάρμαρα", δηλαδή ανήκουν στον Παρθενώνα και στην Ελλάδα και όχι στο Βρετανικό Μουσείο και την Αγγλία παρακαλώ να γίνεται όλοι μέλη στην ιστοσελίδα που εχει δημιουργηθεί για την διεκδικηση τους με νόμιμα μεσα.
Μπορεί το θέμα των μαρμάρων να μην έχει να κάνει άμεσα με το δικό μας θέμα, την ιστορία του χωριού μας, αλλά είναι ζήτημα που αφορά φαντάζομαι τον καθένα μας!Εξάλλου είναι θέμα αποκατάστασης μιας ιστορικής αδικίας, που σημαίνει ότι δεν είναι πρόβλημα μόνο ελληνικό αλλά παγκόσμιο (τουλάxιστον θα έπρεπε να είναι)!
Ας βοηθήσουμε και μεις με τον δικό μας τρόπο!!!!

http://www.bringthemback.org/

Χριστός Ανέστη!!!

Χρόνια πολλά σε όλους, Ηρακλειώτες, Μπρουμαίους ή όπως αλλιώς προτιμάτε!!!
Πολλούς σας είδα στο χωριό!Στους υπόλοιπους εύχομαι διαδικτυακά!'Οσοι ήσασταν χθες στην Ανάσταση θα είδατε για μια ακόμη χρονιά το χαμό με τα "δυναμιτάκια" και τα πυροτεχνήματα!Τα τελευταία χρόνια κέντρο εκτόξευσης έχει γίνει το σπίτι του παπα-Γιώργη! Για μια ακόμη χρονιά, επίσης, με το πρώτο "Χριστός Ανέστη" που ακούστηκε, λες και έπεσε βόμβα: όλοι έφυγαν τρέχοντας για τη μαγειρίτσα!
Όπως και να έχει, το Πάσχα στο χωριό δε συγκρίνεται με τίποτα άλλο!Πόσο μάλλον το Πάσχα στην Ηράκλεια!!! Όσοι το ζούμε, το ξέρουμε!!!
Και πάλι χρόνια πολλά σε όλους, με υγεία και προσωπική ευτυχία! Και για το χωριό μας κάθε καλό!